Είναι γεγονός πως όλοι θέλουμε να μεγαλώνουμε υπεύθυνα παιδιά και όλοι θέλουμε να ζούμε σε μία κοινωνία με υπεύθυνους ενήλικες γύρω μας. Γιατί όμως τόσο συχνά διαπιστώνουμε πως περιστοιχιζόμαστε από ανθρώπους που θέλουν διαρκώς να αποποιούνται των ευθυνών τους και μήπως τελικά φταίει αποκλειστικά και μόνο ο τρόπος που μεγάλωσαν; Για να μπορέσουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας να είναι υπεύθυνα, πρέπει πρωτίστως να στεκόμαστε και εμείς επάξια προ των ευθυνών μας… και είναι δική μας ευθύνη να μάθουμε τα παιδιά μας από πολύ μικρή ηλικία πως «η ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας», όπως πολύ σωστά έχει πει ο Αλμπέρ Καμύ. Ξεκινώντας από τα μικρά πράγματα, παρακάτω θα βρεις 10 πρακτικές συμβουλές για να μάθεις στο παιδί σου να είναι υπεύθυνο, πάντα ανάλογα με την ηλικία του και της δυνατότητές του.
10 Πρακτικές για Υπεύθυνα Παιδιά
-
Μάθε του να καθαρίζει μόνο του το χαμό που δημιουργεί.
Ναι, είναι αλήθεια πως είναι πολύ πιο εύκολο και γρήγορο να καθαρίσεις μόνη σου το χυμένο γάλα, τα corn flakes από το πάτωμα, το χαμό από παιχνίδια στο σαλόνι. Όμως έτσι δεν θα μάθει ποτέ πως όλοι είμαστε υπεύθυνοι για τον εαυτό μας και αργότερα στη ζωή για τα λάθη μας. Ξεκίνα να το βοηθάς με το καθάρισμα και λίγο λίγο άστο να το κάνει μόνο του, υπό τη δική σου πάντα επίβλεψη. Μην το μαλώνεις κάθε φορά που χύνει το γάλα του, απλώς πες «Α έχυσες το γάλα σου; Δεν πειράζει, θα το καθαρίσουμε. Θα σε βοηθήσω κι εγώ.» και έτσι σταδιακά θα το μάθεις να φροντίζει για τον εαυτό του και να διορθώνει τα λάθη του.
-
Δίδαξέ το να βοηθάει τους γύρω του.
Οι έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά που βοηθούν στο σπίτι είναι πιο πιθανό να εξελιχθούν σε άτομα που θέλουν να βοηθούν και να προσφέρουν στον περίγυρο, περισσότερο από ότι τα παιδιά που έχουν μάθει να φροντίζουν μόνο για τον εαυτό τους. Φυσικά η βοήθεια που θα ζητήσεις -πάντα με ωραίο και χαρούμενο τρόπο από το παιδί σου, ως παιχνίδι και όχι ως υποχρέωση- πρέπει να είναι ανάλογη με την ηλικία του και τις δυνατότητές του. Ένα παιδί 3 ετών μπορεί να βάλει τις χαρτοπετσέτες στο τραπέζι, ένα παιδί 4 ετών να βάλει τα παιδικά φορέματα στην κρεμάστρα, ένα παιδί 5 ετών να διπλώσει τα παιδικά κολάν και ούτω καθ΄ εξής.
-
Πάντα άσε το παιδί σου να σε βοηθήσει.
Ακόμη κι αν πρόκειται να σου πάρει τον τριπλάσιο χρόνο να κάνεις την όποια δουλειά -και θα σου πάρει τον τριπλάσιο χρόνο, μη γελιόμαστε!- επίτρεψε στο παιδί σου να σε βοηθήσει ή να κάνει κάτι μόνο του, εφόσον στο ζητάει. Από το να πλύνει τα δόντια του μέχρι το να βγάλετε τα πράγματα από τις σακούλες του σουπερμάρκετ και από το να ντυθεί μόνο του μέχρι το να πάτε βόλτα το σκύλο, κάθε πράγμα που κάνει μόνο του ή νιώθει ότι προσφέρει βοήθεια κάνοντάς το, χτίζει την αυτοπεποίθησή του και την έννοια της ευθύνης του.
-
Αντί να δίνεις διαταγές, μάθε του να σκέπτεται.
Ακόμη και το πρωί, που κάνει 20 ώρες για να βάλει ρούχα και να πιει το γάλα του για το σχολείο, δοκίμασε αντί να βάλεις τις φωνές (που λογικό είναι, όλοι μπαίνουμε στον πειρασμό!) να το βοηθήσεις να σκεφτεί με φράσεις όπως «Ποιο είναι το επόμενο πράγμα που πρέπει να κάνεις για να ετοιμαστούμε για το σχολείο;» ή «Από αύριο θα πρέπει να ξυπνάμε πιο νωρίς για να μπορείς να πάρεις το χρόνο σου για να ετοιμαστείς για το σχολείο». Έτσι σταδιακά θα μάθει πως η πρωινή του ρουτίνα είναι δική του ευθύνη και οι χρόνοι στους οποίους πραγματοποιείται επίσης.
-
Δημιούργησε πρόγραμμα και συγκεκριμένες ρουτίνες.
Το αυστηρό πρόγραμμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για τα παιδιά. Πέρα από το γεγονός πως τους παρέχει το αίσθημα της ασφάλειας, τους δίνει την αίσθηση του ελέγχου, καθώς γνωρίζουν τι πρέπει να γίνεται σε κάθε ώρα της ημέρας. Η έλλειψη προγράμματος μπερδεύει τα παιδιά και δεν τα βοηθάει να είναι υπεύθυνα απέναντι στα συγκεκριμένα πράγματα που πρέπει να φέρουν εις πέρας κάθε μέρα.
-
Κάθε δράση έχει αντίδραση.
Μάθε στο παιδί από μικρή ηλικία πως κάθε επιλογή έχει και συνέπειες. Έτσι, την επόμενη φορά που θα χάσει τα παιχνίδια του στο πάρκο από αμέλεια και δική του υπαιτιότητα, μην βιαστείς να τα αντικαταστήσεις, αλλά εξήγησε πως είμαστε υπεύθυνοι για τα πράγματά μας και πρέπει να τα προσέχουμε. Το ίδιο ισχύει και για μεγαλύτερα παιδιά, που σπάνε πχ. το τζάμι παίζοντας ποδόσφαιρο. Εξήγησέ τους πως θα παίρνουν μειωμένο χαρτζιλίκι μέχρι να μαζευτεί το ποσό της ζημιάς.
-
Μην λύνεις κάθε πρόβλημα.
Εννοείται πως πρέπει να είσαι πάντα δίπλα του για να το βοηθήσεις και να συζητήσεις μαζί του, όμως δεν χρειάζεται να τρέχεις να προλάβεις κάθε πρόβλημα πριν καν δημιουργηθεί. Άστο να κάνει λάθη και να μάθει τον τρόπο να διαχειρίζεται τα προβλήματά του, είτε μιλάμε για κάποιο τσακωμό στην παιδική χαρά, είτε για κάποιο παζλ που δυσκολεύεται να κάνει, επίτρεψέ του να προσπαθήσει με τις δικές του δυνάμεις, πριν επέμβεις να λύσεις το πρόβλημα.
-
Μην του λες ποτέ πως είναι «ανεύθυνο».
Τα παιδιά στιγματίζονται πολύ πιο εύκολα από όσο νομίζουμε και τα λόγια μας γράφουν στην ψυχή τους πολύ περισσότερο από όσο φανταζόμαστε. Την επόμενη φορά που θα ξεχάσει το μπουφάν στο σχολείο, επί παραδείγματι, αντί να βιαστείς να το μαλώσεις και να το κατηγορήσεις για έλλειψη υπευθυνότητας, μάθε του πως κάθε φορά που θα φεύγει από κάπου, πρέπει να σταματάει και να μετράει αν έχει όλα του τα πράγματα μαζί.
-
Μάθε του να κάνει λίστες με τις υποχρεώσεις της ημέρας.
Όταν το παιδί μεγαλώσει λίγο και αρχίσει να γράφει και να έχει μαθήματα και υποχρεώσεις, ενθάρρυνέ το να κάνει λίστες με τις δουλειές της ημέρας και μετά να διαγράφει κάθε πράγμα που κάνει. Έτσι θα μάθει την αξία της οργάνωσης και θα παίρνει ικανοποίηση κάθε φορά που ολοκληρώνει τα πράγματα στη λίστα του.
-
Δίδαξέ το με το παράδειγμά σου.
Εξέφρασε πάντα με λόγια και τόνισε πως και εσύ κάνεις τις υπεύθυνες επιλογές, πχ. «μπορεί ο κάδος να είναι μακριά, αλλά ποτέ δεν πετάμε σκουπίδια κάτω, γι’ αυτό θα πάμε μέχρι εκεί να τα πετάξουμε», ή «εδώ λέει πως το πάρκινγκ είναι για ανθρώπους με κινητικά προβλήματα, άρα δεν μπορούμε να παρκάρουμε εδώ. Θα πάμε εκεί πιο μακριά που επιτρέπεται», ή «μπορεί να είμαι κουρασμένη, αλλά φυσικά και θα πάω το σκύλο βόλτα, γιατί τα σκυλάκια πρέπει να βγαίνουν βόλτα κάθε μέρα». Αν εσύ δεν είσαι υπεύθυνος, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να εμφυσήσεις υπευθυνότητα στα παιδιά σου, καθώς όλα τα παιδιά μαθαίνουν πρωτίστως από το παράδειγμά μας και δευτερευόντως από τα λόγια μας.